افشاگری بزرگ در صنعت ساختمان‌سازی ایران: ۵ هشدار حیاتی درباره آجرهای بی‌کیفیت
در چند سال اخیر، افزایش ساخت‌وساز در ایران باعث رشد چشمگیر بازار مصالح ساختمانی شده است. در میان این مصالح، آجر نما بیش از هر زمان دیگری در معرض توجه معماران و طراحان قرار گرفته است. اما پشت پرده‌ی این بازار پررونق، حقیقتی تلخ پنهان است؛ ورود گسترده آجرهای غیراستاندارد که می‌تواند پایه‌های ساختمان را در سکوت فروبپاشد.
بر اساس گزارش منتشرشده توسط سازمان ملی استاندارد ایران، بیش از ۲۵ درصد آجرهای عرضه‌شده در بازار فاقد استانداردهای حرارتی و فشاری لازم‌اند. این عدد، زنگ خطری جدی برای صاحبان پروژه‌ها و سازندگان محسوب می‌شود. در ادامه، به ۵ هشدار حیاتی درباره عواقب استفاده از آجر بی‌کیفیت می‌پردازیم.
۱. کاهش عمر مفید ساختمان تا ۴۰ درصد
آجرهای غیراستاندارد معمولاً از خاک‌های نامرغوب یا روش‌های پخت غیرصنعتی تهیه می‌شوند. این نوع آجرها در برابر فشارهای محیطی مانند سرما، رطوبت و تغییرات دمایی مقاومت لازم را ندارند.
مطالعات میدانی در پروژه‌های نوساز تهران و اصفهان نشان داده است که در ساختمان‌هایی که از آجرهای غیرمقاوم استفاده شده، ترک‌های ساختاری و پوسته‌پوسته شدن نما در کمتر از ۳ سال ظاهر شده است. این پدیده، نه‌تنها هزینه تعمیرات را افزایش می‌دهد، بلکه ایمنی ساکنان را نیز تهدید می‌کند.
۲. خطر ریزش نما در اثر باران و باد
در ظاهر ممکن است همه آجرها شبیه هم باشند، اما تفاوت اصلی در میزان جذب آب و چسبندگی ملات است. آجرهای ضعیف، آب باران را جذب کرده و به‌تدریج ملات پشت نما را سست می‌کنند.
در بسیاری از موارد، گزارش‌های ایمنی شهری از ریزش آجر نما در خیابان‌های پرتردد حکایت دارند — خسارت‌هایی که به‌سادگی قابل پیشگیری بوده‌اند. اگر آجر مورد استفاده تست جذب آب را پشت سر نگذاشته باشد، در بلندمدت مانند اسفنج عمل می‌کند و موجب شل شدن کل نمای ساختمان می‌شود.
۳. افزایش مصرف انرژی و هزینه‌های گرمایش
یکی از ویژگی‌های اصلی آجر باکیفیت، عایق حرارتی بودن آن است. وقتی آجر نتواند مانع تبادل دما شود، خانه در تابستان داغ‌تر و در زمستان سردتر می‌شود.
این یعنی سیستم‌های سرمایشی و گرمایشی باید بیشتر کار کنند، که در نهایت منجر به افزایش چشمگیر مصرف انرژی و قبض برق و گاز می‌شود.
بر اساس آمار رسمی وزارت صمت، ساختمان‌هایی که از آجرهای استاندارد با تخلخل کنترل‌شده استفاده کرده‌اند، به‌طور متوسط ۱۵٪ بهره‌وری انرژی بیشتری داشته‌اند.
۴. افت ارزش ملک در هنگام فروش
در بازار امروز مسکن، خریداران بیش از هر زمان دیگری به کیفیت مصالح توجه دارند. نمای ساختمان اولین نشانه از دقت در اجرا و انتخاب مصالح است. اگر آجرها پس از مدتی دچار تغییر رنگ، شوره‌زدگی یا شکستگی شوند، ظاهر ساختمان به‌شدت افت می‌کند.
این موضوع نه‌تنها زیبایی بنا را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد بلکه ارزش ملک را در زمان فروش تا ۲۰٪ کاهش می‌دهد. در واقع، انتخاب نادرست آجر نما می‌تواند به معنای از دست دادن میلیون‌ها تومان سرمایه در آینده باشد.
۵. افزایش خطرات زیست‌محیطی و آلودگی
فرایند تولید آجرهای غیراستاندارد معمولاً در کارگاه‌های غیرمجاز انجام می‌شود که از سوخت‌های آلاینده و خاک‌های کشاورزی استفاده می‌کنند. این مسئله باعث تخریب خاک و آلودگی هوا می‌شود.
سازمان محیط‌زیست در آخرین گزارش خود اعلام کرده است که بیش از ۳۰۰ کوره آجرپزی غیرمجاز در کشور فعالیت دارند. خرید از چنین منابعی، علاوه بر خطر برای ساختمان، به تخریب محیط‌زیست نیز دامن می‌زند.
جمع‌بندی: انتخاب هوشمندانه، کلید امنیت و دوام
در نهایت، انتخاب آجر مناسب نه‌تنها یک تصمیم فنی، بلکه یک تصمیم حیاتی برای امنیت و دوام ساختمان است. آجر نما استاندارد باید از منابع معتبر، با گواهی کیفیت و مطابق با ضوابط سازمان استاندارد تهیه شود.
در دنیای امروز که قیمت‌ها و کیفیت‌ها بسیار متفاوت شده‌اند، سازنده‌ای برنده است که آگاهانه خرید کند و آینده پروژه خود را فدای چند درصد صرفه‌جویی نکند.